Gölgeli Şarkı: Bir Katalan Romanının Kısa Otopsisi

Kurtarılan dil diye nitelenen Katalanca, en başta şiir olmak üzere batı edebiyatında kendine yeniden yer bulabilmeyi başarmıştır. Sözlü (gezginci halk ozanları) şiir geleneğinin ilk temsilcilerinden olan trobadur denilen ozanların Katalan tarihindeki vazgeçilmez varlığı bu başarıda önemli rol oynamıştır. İlk başlarda Pirene eteklerinde konuşulmaya başlanan dilin yüzlerce yıl geçtikten sonra yasaklanması üzerine akan nekahet yılları Katalan edebiyatını yeraltına doğru itelemiş ancak öldürememiştir. Binlerce ölü dilin mezarlığı haline dönüşen dünyada, ölü dillerden birisi de Barcelona olmamıştır. Katalanca direnerek yasağı da yendikten sonra günümüzde yeniden küllerinden doğmaya çalışıyor ve başarıyor gibi de... Bu sürece acıları katık yaparak destek veren ve Katalanca yazıp çizmeye çalışan çok sayıda edebiyatçı var. Bu edebiyatçılardan birini; Maria Barbal’ı Türkçe ile tanıştırma, bizimle buluşturmayı deneyen bir novella ile karşılaştık. Aslında bir nehir roman, çocukluktan kadınlığa koşan Conxa’nın mücadele dolu yaşamının sade, içten ve etkileyici bir anlatımı. Ciltler dolusu anlatılabilecek bir öykü, başarılı bir çevirinin de eşlik ettiği sıcak, dokunan örgüsüyle okuru içine çekmeyi beceriyor. Conxa’nın bir başka yazarın ya da çevirmenin elinde yalnızca acılı sözcüklere dönüşerek anlatılabilecek öyküsü “Gölgeli Şarkı”da sıradan, herkesin başından geçebilecek, kanıksanmış bir sadeliğe bürünerek sunuluyor. Novella boyunca acılar, zorluklar, en olmadık en katlanılamayacak olaylar yalnızca gündelik yaşamın bir parçasıymışçasına sunuluyor. Ben okurken nehirde sürüklenen bir taş gibi, kendimi karşı konulamaz olay örgüsüne bıraktım ve  ama bitince anladım ki; Conxa ile birlikte yaşlanmışım. O halde dedim, bu novellanın Katalanca orijinal adı “Pedra de tartera” yaşamın akışında çarpa çarpa sürüklenen bir taş anlamına gelmeli. Çok da uzak düşmemiş varsayımım.

Anlattıklarımı anlamak için bir paragrafını paylaşmam yeterli Gölgeli Şarkı’nın: “Gün batarken bir kaşık ekmek çorbası verdiler, içinde bir damla bile zeytinyağı yoktu. Boğazım öylesine kurumuştu ki, çalı yutar gibi yuttum. Angeleta hareket etmeye başlamıştı, kendinden küçük bir kız çocuğuyla oynuyordu. Arada bir Elvira bana bir şey söylüyordu. Onun sükuneti beni sakinleştiriyordu. Sanırım, dedi, geceyi burada geçireceğiz."

Maria Barbal 

Yaşayan en önemli Katalan yazarlardan biri olarak gösterilen ve üslubuyla kendinden sonraki kuşakları da etkileyen Maria Barbal 1949 yılında Barcelona’da doğdu. İnsan ilişkilerini en yalın haliyle zamanın kuytu pasajlarından çıkarıp okurlarıyla buluşturan yazar “Eleştirmenler Ödülü”, “Ulusal Edebiyat Ödülü” ve “Serra d’Or” gibi ödüllerle onurlandırıldı. Sekiz roman, kısa anlatılar, tiyatro metinleri ve çocuk kitapları yazan Barbal, Barcelona’da yaşıyor.

Twitter: @soykayayinlari Mail: de@odemyayinlari.com 

D&R:http://www.dr.com.tr/kitap/golgeli-sarki//edebiyat/roman/dunya-roman/urunno=0000000645771